زهیر توکلی با ابراز مخالفت با تحریم جشنواره‌های فرهنگی به‌خاطر اعتراض سیاسی، از فضای سیاست‌زده شعر معاصر می‌گوید.
این شاعر در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت شعر در سالی که گذشت و تاثیر وقایع اجتماعی بر آن اظهار کرد: آن‌قدری که می‌دانم التهابات سیاسی نیمه دوم سال گذشته باعث تولید شعرهای سیاسی زیادی با مضامین تلخ شد، ولی من در بین آن‌ها شعر قوی ندیدم.
او افزود: دیگر این‌که یک‌سری دعوای سیاسی بر سر این‌که «در جشنواره شعر فجر شرکت نمی‌کنیم» پیدا شد که آن‌ها هم طبیعی است. فضای شعر معاصر ما فضای سیاست‌زده‌ای است و این‌ها طبیعی است، وگرنه «جشنواره شعر فجر» یک جشنواره کاملا تخصصی برای انتخاب کتاب سال شعر است. من شخصا هیچ درک متقابلی از شاعرانی که می‌گفتند «ما می‌خواهیم از جشنواره شعر فجر انصراف دهیم و نمی‌خواهیم کسی کار ما را بررسی کند» نداشتم، چون این یک حرکت فرهنگی است و نمی‌شود به خاطر یک اعتراض سیاسی یک حرکت فرهنگی را که به نفع فرهنگ کشور است کلا تعطیل کنیم. زمانی یک جشنواره ایدئولوژیک برگزار میشود، یعنی موضوعی دارد که به نحوی به جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی ربط دارد و ممکن است شاعری از این‌ها خوشش نیاید، او اگر در چنین جشنواره‌ای شرکت نکند حق دارد و حتی اگر شرکت کند، بی‌صداقتی است، اما جشنواره فجر فقط اسمش به دهه فجر مربوط است، اما در واقع همان‌طور که همه می‌دانند انتخاب کتاب سال شعر کشور است و به مسائل سیاسی و ایدئولوژیک ربطی ندارد.
توکلی با بیان این‌که جشنواره شعر فجر در واقع جایزه کتاب سال شعر است گفت: چه فرقی می‌کند این جشنواره در چه حکومتی باشد؟ بالاخره باید جایزه کتاب سال شعر اهدا شود. این اتفاق خوبی است که ما برای شعر جایزه مستقل کتاب سال داشته باشیم و من نمی‌فهمیدم چرا یک عده از شاعران می‌گفتند «ما به دلیل اعتراضی که به وقایع اخیر داریم از جشنواره شعر فجر انصراف می‌دهیم». در نهایت هم این جشنواره برگزار شد و من شاهد بودم که هیچ‌یک از داوران هیچ‌گونه فیلتر سیاسی و ایدئولوژیکی بر روی شعرها نداشتند. ما داوران کتاب‌ها را واقعا از منظر فنی بررسی کردیم و نتیجه این شد به شاعرانی که اصلا در دسته‌بندی سیاسی خاصی نبودند جایزه داده شد. من برای برخی هم‌صنفان خودم، شاعران متاسفم که این‌قدر مسائل سیاسی را به شکل غیرمنطقی و در جایگاه غیرمناسب اعمال می‌کنند. من به این‌که شاعری موضع سیاسی داشته باشد و بر اساس آن انتخاب کند که با کدام ناشر کار کند یا در کدام جشنواره شرکت کند حق می‌دهم، ولی هر چیز جایگاهی دارد.
این مدرس ادبیات همچنین درباره بسامد تعطیلی کلاس‌های حضوری درس ادبیات در روزهای شیوع ویروس کرونا بیان کرد: من کلاس‌های مختلفی داشتم که همگی تعطیل شد. این تعطیلی ضرر مالی بزرگی هم به مدارس زد، حالا تدریس ما در مدرسه از طریق فضای مجازی انجام میشود و برای همین کیفیت تدریس افت کرده است، اما هیچ چاره‌ای نداریم. به طور کلی روی آموزش و خصوصا آموزش ادبیات در این وضعیت هیچ حسابی نمی‌شود باز کرد. دانش‌آموز به ظاهر در کلاس حاضر است، اما کسی نمی‌داند که او واقعا حواسش به درس و کلاس هست یا نه. بخش بزرگی از آموزش مشافهه است، برای همین من و دانش‌آموز باید همدیگر را ببینیم و با هم حرف بزنیم، که این اتفاق نمی‌افتد. ولی تجربه خوبی هم شد که نتیجه گرفتیم میشود بخشی از کارهای آموزشی را مجازی انجام داد. به نظر من میشود تدریس مجازی و تمرین در مدرسه انجام شود. با توجه به ترافیکی که در کلان‌شهرهای ما هست میشود بخشی از آموزش مجازی باشد، حداقل در یک‌سری از مناطق تهران که می‌دانیم همه امکانات استفاده از فضای مجازی را دارند و دانش‌آموز برای تمرین و فعالیت‌های حضوری به مدرسه بیاید.
زهیر توکلی با اشاره به عملکرد صدا و سیما، در پاسخ به سوالی درباره حضور و ایفای نقش ادبیات در روزگار کرونایی بیان کرد: خیلی کارها می‌شد انجام داد، رسانه ملی می‌توانست خیلی کارها انجام دهد و برنامه‌های کم‌خرج ولی پراستفاده برای مردم بسازد. مثلا می‌توانستند سراغ استادان ادبیات دانشگاه یا نویسنده‌ها و شاعران بروند و یکی از شبکه‌ها را کامل برای کتاب‌خوانی، شعرخوانی، داستان‌خوانی و … به ادبیات اختصاص دهند. آن‌ها می‌توانستند از این وضعیت که استادان ادبیات، شاعران و نویسندگان وقت باز دارند استفاده کنند، اما متاسفانه خیلی استفاده‌ای نمی‌کنند.
او ادامه داد: من درس‌های حافظ مرحوم حسین آهی را این روزها در یک کانال تلگرامی گوش می‌کنم و یاد می‌گیرم و لذت می‌برم، فکرش را بکنید چقدر باید افسوس خورد برای این‌که این مدل برنامه‌ها در رادیو و به‌خصوص در تلویزیون ما کم است. چطور برای شومنی که هیچ چیز بارش نیست یا سلبریتی‌ای که هیچ چیز بارش نیست برنامه تعریف می‌کنند؟ اما یک برنامه تعاملی ادبیات که یک عده بنشینند و یک استاد ادبیات از حافظ بگوید و پرسش و پاسخ در آن انجام شود، که بعد از مدتی هم خیلی به پیشرفت ادبیات مملکت کمک می‌کند، وجود ندارد. صدا و سیمای ما در حال حاضر بیشتر یک بنگاه است. معلوم است که میشود در ایام کرونایی از ادبیات خیلی استفاده کرد، اما متاسفانه صداوسیمای ما کمتر دنبال برنامه‌های جدی که با حضور نخبگان و فرهیختگان باشد، است. صداوسیما در این ایام نشان داد که اقلا در حوزه فرهنگ اهل این‌که بخواهد ستاد بحران تشکیل بدهد و کار را مطابق برنامه بحران پیش ببرد، نیست.
این شاعر همچنین از لایوهای اینستاگرامی برخی شاعران انتقاد کرد و گفت: این روزها همه شاعران در اینستاگرام لایو می‌گذارند که این کار خیلی مبتذلی شده است. مثلا من لایو یکی از شاعران را دیدم که در جایی همانند قهوه‌خانه نشسته بود و یک نفر داشت ساز می‌زد. خودنمایی‌هایی از این قبیل این روزها زیاد است، اما می‌توان در لایو درباره شعر با مردم صحبت کرد. همان‌طور که برخی لایوهایی که در این روزها منتشر میشود، همانند لایوهای «بیدل‌خوانی» محمدکاظم کاظمی، لایوهای اسماعیل امینی، اسدالله امرایی و… مفید هستند. البته این لایوها کار صدا و سیما است که یک ستاد بحران داشته باشد تا در این شرایط کرونا از پتانسیل و ظرفیت شاعران، نویسندگان، ادیبان و مورخان استفاده کند تا این‌طور وقت مردم به بطالت نگذرد.
زهیر توکلی در پایان به مشغولیت‌های این روزهایش به خواندن و نوشتن کتاب اشاره و بیان کرد: جدای از تدریس در کلاس‌های مدرسه به‌صورت مجازی، باید کتابی را به موسسه شهرستان ادب تحویل دهم که خیلی هم عقب افتاده، اما در حال آخرین ویرایش‌های آن هستم. در پایگاه نقد شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی هم که ۳۵۰۰ هنرجو دارد و به هنرجویان رایگان خدمات می‌دهد شعرها را نقد آموزشی می‌کنم. به همه شاعران جوان توصیه می‌کنم که در این سایت عضو شوند و از این پایگاه استفاده کنند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا